در سرزمین بولیواری

غلامرضا تاجیک

آنچه که چاوز در دیدار با متکی درباره نسل جدید رهبران آمریکای لاتین صحبت کرده حاکی از چرخشی است که در سال های اخیر در منطقه علیه امپریالیسم آمریکا شکل گرفته است.

به همین منظور برای تقویت جبهه ضدامپریالیستی در منطقه حرکت به سمت «سوسیالیسم قرن بیست و یکم» را آغاز کرده است.

پیروزی رهبران چپ در نیکاراگوئه، بولیوی و شیلی و کمک فکری کوبا راه را برای تشکیل یک جبهه مشترک علیه آمریکا هموار کرده است. این موضوع در اجلاس اخیر سران ونزوئلا، نیکاراگوئه، شیلی، اکوادور، آرژانتین و بولیوی در کاراکاس مورد تأکید قرار گرفت.

چاوز با دیپلماسی نفتی خود در نظر دارد کشورهای منطقه را به تشکیل اتحادیه ای شبیه اتحادیه اروپا برای قطع دست کمپانی های نفتی چند ملیتی ترغیب نماید.

ونزوئلا تنها کشور عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) است که صاحب بیشترین ذخایر نفتی در آمریکای لاتین است و در اوپک پس از خاورمیانه ردیف دوم را دارد. چاوز در سیاست خارجی خود می خواهد با کمک به این کشورها، آنها را ترغیب کند وابستگی به شرکت های چند ملیتی را در حد امکان کاهش دهند.

حرکت دیگر چاوز در سیاست خارجی آزاد کردن کشورهای منطقه از یوغ بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است. خود او اخیراً اعلام کرد ونزوئلا از صندوق بین المللی پول خارج می شود.

با توجه به تجربه تلخ آرژانتین و برزیل در پیروی از سیاست های تحمیلی صندوق بین المللی پول که این دو کشور را به بدهکارترین کشورهای جهان تبدیل کرد، انتظار می رود دیگر کشورهای این حوزه نیز به تبعیت از ونزوئلا از صندوق بین المللی پول خارج شوند.

سیاست چاوز در کمک کشورهای منطقه برای قطع وابستگی به امپریالیسم تحت عنوان راه حل بولیواری برای آمریکای لاتین (ALBA) مطرح شده است.

در داخل نیز هوگو چاوز در نظر دارد ونزوئلا را با پیروی از اقتصاد دولتی از کشور وابسته به یک کشور مستقل و پیشرفته تبدیل کند.

ونزوئلا یکی از سه کشوری است که پس از فروپاشی کلمبیای بزرگ در سال 1209 هـ.ش تشکیل شد. کلمبیا و اکوادور هم از دل کلمبیای بزرگ بیرون آمدند.

در ناحیه شمالی آمریکای جنوبی واقع شده که با دریای کارائیب، اقیانوس اطلس شمالی، برزیل کلمبیا و گویان هم مرز است.

دارای 2800 کیلومتر خط ساحلی و آب و هوای گرم و مرطوب است. 27 میلیون نفر از گروه های قومی مختلف نظیر اسپانیایی، ایتالیایی، پرتغالی، عرب، آلمانی، آفریقایی و ساکنان محلی زندگی می کنند و حدود 2 میلیون نفر از جمعیت در کاراکاس به سر می برند.

کشور جوانی است که 65 درصد جمعیت آن بین 15 تا 64 سال سن دارند و پنج درصد آن بالای 65 سال و 30 درصد زیر 14 سال سن دارند. نرخ رشد جمعیت 4/1 درصد است. 96 درصد از جمعیت کاتولیک هستند و طبق آمار موجود 93 درصد مردم با سوادند.

تورم و بیکاری دو معضل اساسی ونزوئلا است و به رغم درآمد بالای نفت بیش از 40 درصد جمعیت زیر خط فقر زندگی می کنند. نرخ تورم طبق برآورد سال 2004، 4/22 درصد بود که در سال 2005 به 7/15 درصد رسید.

ذرت، نیشکر، برنج، موز، سبزیجات، قهوه، شیر، تخم مرغ ، ماهی از تولیدات کشاورزی و نفت، سنگ معدن، فرآورده های غذایی، منسوجات، فولاد، آلومینیوم، مونتاژ خودرو بخش صنایع ونزوئلا را تشکیل می دهد.

تولید نفت ونزوئلا 3 میلیون و 200 هزار بشکه در روز است که 500 هزار بشکه از این میزان در داخل مصرف می شود.

نفت، بوکسیت و آلومینیوم، فولاد، مواد شیمیایی و محصولات کشاورزی از اقلام صادراتی ونزوئلاست که بیش از 55 درصد آنها به آمریکا صادر می شود. مواد خام، ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل اقلام وارداتی است که 8/28 درصد از آمریکا، 9/9 درصد از کلمبیا و بقیه از کشورهایی نظیر برزیل و مکزیک وارد می شود.

در این حال و هوای اقتصادی و اجتماعی ونزوئلاست که هوگوچاوز با ایده سوسیالیستی خود می خواهد آثار 500 ساله استعمار را از چهره این کشور و بعضاً کشورهای منطقه بزداید.